Năm 2024, thị trường không thiếu những bóng hình phụ nữ mặc vest và quần tây, những trang phục mang đậm sự nam tính. Nhưng để nhắc về một cột mốc, một dấu ấn thay đổi cách ăn mặc của phụ nữ – xin được trích lời của Pierre Bergé (một người đóng vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp thời trang nước Pháp) phát biểu vào năm 2008:
( Yves Saint Laurent và Pierre Bergé)
“Gabrielle Chanel gave women freedom. Yves Saint Laurent gave them power.”
“Gabrielle Chanel đã mang lại cho phụ nữ sự tự do. Yves Saint Laurent đã trao cho họ quyền lực”
1996, một khoảng thời gian mà thế giới cũng có nhiều biến động và nhiều cuộc cách mạng nổ ra vì một thế giới mới văn minh và tự do hơn. Ở địa hạt thời trang cũng có một sự kiện lớn gây tranh cãi – đó là Le Smoking. Thời điểm mà việc phụ nữ sử dụng các trang phục nam sẽ bị coi là bất thường và không phù hợp, nó biểu trưng cho một điều gì đó không đúng với các tiêu chuẩn thường thấy của xã hội. Hình ảnh của người phụ nữ thường gắn liền với sự mềm mỏng, trang phục của họ “nên” là những chiếc váy, những chiếc đầm quen thuộc.
Saint Laurent đã tiên phong ra mắt công chúng Le Smoking – một bộ tuxedo suits dành cho nữ và nó đã nhanh chóng trở thành tâm điểm của không chỉ giới thời trang mà còn là những nhà hoạt động xã hội, những nhà báo đương thời. Yves Saint Laurent trong một buổi phỏng vấn với tạp chí The Observer vào năm 1977 đã nói:
“Tôi muốn phụ nữ có tủ quần áo cơ bản là giống như đàn ông. Áo blazer, quần âu và suit. Những thiết kế rất tiện dụng và tôi tin chắc rằng phụ nữ rất cần điều này và thực tế đã chứng minh: tôi đã đúng”.
(Sketch của Yves Saint Laurent về Le Smoking)
Quay trở lại vào năm 1966 – Le Smoking là một hiện tượng nổi bật thu hút sự quan tâm của các nhà phê bình thời trang. Vì đây là lần đầu một thương hiệu – một nhà thiết kế giới thiệu một chiếc quần âu dáng dài nằm trong mục các trang phục dạ hội (eveningwear). Yves Saint Laurent đã lấy những trải nghiệm cá nhân của mình làm cảm hứng kết hợp cùng trang phục dạ hội của nghệ sĩ người Pháp nổi tiếng Niki de Saint Phalle – lấy những mảnh ghép từ bộ suit nam nhưng ứng dụng sự gợi cảm của các trang phục nữ. Le Smoking tuxedo dành cho nữ nên chắc chắc chúng sẽ khác với những bộ tuxedo thông thường dành cho nam. Điều này thể hiện được không chỉ đơn thuần là một tuyên ngôn về sự tự do của nữ giới mà Saint Laurent thực sự muốn phụ nữ thật đẹp – và tất nhiên, thật quyền lực. Cổ áo được thiết kế nữ tính hơn, những đường cong ở eo cũng được tôn lên nhờ phần eo của áo đã được chiết lại và ống quần đã điều chỉnh để phù hợp với dáng chân của phụ nữ và giúp tổng thể dáng vóc người mặc trở nên thon dài.
Thiết kế mạnh mẽ là thế nhưng Le Smoking nói riêng và Saint Laurent nói chung đã nhận được sự phản kháng mạnh mẽ đến từ đại chúng. Bởi vì trong nhận thức đương thời, việc phụ nữ mặc quần dài ở những nơi công cộng được xem là không phải phép và gây tranh cãi. Có những nơi còn từ chối việc phụ nữ sử dụng Le Smoking tới nơi của họ - tiêu biểu là một nhà hoạt động xã hội nổi tiếng của Mỹ là Nan Kempner ( một trong những người phụ nữ huyền thoại về các tuyên ngôn thời trang và những đấu tranh không biết mệt mỏi cho sự tự do).
( Nan Kempner - một biểu tượng không chỉ thời trang mà còn tư tưởng cấp tiến của Mỹ. Bà cũng là nàng thơ của Yves Saint Laurent)
Nan Kempner trong một lần tới nhà hàng Le Côte Basque ở New York đã bị quản lý ở đây từ chối phục vụ vì mặc bộ tuxedo của Saint Laurent. Ngay lập tức, Nan Kempner đã cởi quần và quay trở lại nhà hàng với chiếc áo blazer được cài nút như một chiếc váy ngắn – một sự chế nhạo thẳng thừng với những quy định cố hữu và thể hiện sự tự tin của một người phụ nữ Saint Laurent hiện đại.
Le Smoking của Saint Laurent không chỉ là một tuyên ngôn mà còn là một hiện tượng - không chỉ đơn thuần là một trào lưu chóng lên chóng tàn mà đó còn là một thông điệp bền bỉ theo thời gian.
Những người phụ nữ nổi tiếng nhất tại thời điểm đó – như Nan Kempner, muse huyền thoại của Saint Laurent Catherine Deneuve, Liza Minelli và Bianaca Jagger đều là fan trung thành bộ tuxedo của thương hiệu. Nhưng người mang tới tính biểu tượng, tính huyền thoại, một giá trị hữu hình lưu giữ xuyên thời gian cho Le Smoking đó chính là nhiếp ảnh gia Helmut Newton.
(Le Smoking dưới góc nhìn của nhiếp ảnh gia Helmut Newton)
Hãy nói một chút về thời trang và một dạng tự do khác của phụ nữ: gợi cảm hóa hình ảnh.
Thời trang luôn là một tấm gương phản chiếu cho xã hội mà nó đang hoạt động, sự cởi mở hơn trong hình ảnh của phụ nữ ( nhiều da thịt xuất hiện hơn, phóng túng hơn, gợi cảm hơn) từ các thiết kế thời trang đến các chiến dịch hình ảnh trong 40 năm qua trùng khớp với sự phát triển của xã hội các nước tiên tiến về giới tính, tình dục và khiêu dâm. Từ việc ngại ngùng, ngăn cấm đến bùng nổ và trở nên bão hòa – vòng tuần hoàn này lặp đi lặp lại.
Giai đoạn thập niên 60-70 là khoảng thời gian mà văn hóa đại chúng thế giới đón nhận sự thức tỉnh và nổi loạn của Sex. Con người lúc đó nhận thấy tình dục là một nhu cầu căn bản của con người và không cần thiết phải bày tỏ sự xấu hổ khi đề cập tới vấn đề đó. Đặc biệt là cán cân giữa nam và nữ - khi mà nhiều người cho rằng phái yếu nếu có nhu cầu mạnh mẽ về tình dục sẽ được mỉa mai, chế giễu. Trong khi quyền con người là như nhau và nhu cầu là như nhau – thì lúc đó, Le Smoking : dưới góc nhìn của nhiếp ảnh gia Helmut Newton và tuyên ngôn của Yves Saint Laurent đã bắn một “Viên đạn bạc” đầu tiên về cuộc cách tân thay đổi này.
Được đánh giá là một trong những hình tượng tiêu biểu nhất trong giai đoạn đưa “Sex” vào thời trang – Le Smoking của Saint Laurent dưới lăng kính của Helmut Newton đã gây 1 cú shock cho toàn bộ dư luận tại thời điểm đó. Khi mà mọi người còn chưa hết tranh cãi về bộ tuxedo dành cho nữ giới thì bộ hình này được tung ra như 1 cơn sóng lớn tiếp theo.
Được công bố trên tạp chí Vogue của Pháp vào năm 1975 ( tức gần 1 thập niên sau ngày công bố Le Smoking), những hình ảnh mang tính biểu tượng cao khi một người phụ nữ naked hoàn toàn đang hôn một người phụ nữ khác trong bộ tuxedo của Saint Laurent. Song song là một người phụ nữ khác đang trong tư thế hút thuốc trong bộ tuxedo không mặc áo ngực.
(Một phiên bản khác của Le Smoking ở giai đoạn sau này)
Không chỉ đơn thuần là “Sức mạnh của người phụ nữ” “Quyền tự do của phụ nữ”: quyết định mặc những gì minh thích (Mặc đồ nam, không mặc áo ngực), làm những gì mình muốn (Hút thuốc, cũng là 1 hành vi thường được cho là độc quyền của nam giới – đồng thời cũng là tên của bộ tuxedo). Helmut Newton còn muốn thông qua đó đưa thông điệp của Saint Laurent vượt hơn giá trị của một chiếc quần, chiếc áo thông thường. Hình ảnh của người mặc tuxedo (Tượng trưng cho phái mạnh) mang tới những thông điệp về sự thống trị trong tình dục của nam giới bên cạnh sự thụ động của một người phụ nữ khỏa thân. Nhưng cũng chính người mặc tuxedo “trông” có vẻ là nam đó lại chính là một người phụ nữ - không chỉ là sự tự do về trang phục mà còn là sự tự do trong tình yêu, trong việc tìm kiếm người bạn đời của mình – vượt qua các tiêu chuẩn định kiến lúc đó.
Quá nhiều tầng lớp ý nghĩa nhưng xuyên suốt 1 thông điệp : “Sự tự do của phụ nữ” . Le Smoking đã gây sốc cho toàn bộ dư luận, vấp phải những luồng ý kiến phản đối cực mạnh vì sự chân thực của nó. Nhưng ngay sau đó, làn sóng ủng hộ của những người phụ nữ trẻ đã dẫn đến sự mở lòng của xã hội. Không quá khi nói rằng, Yves Saint Laurent không chỉ đơn thuần là một nhà thiết kế thời đại mà còn là một nhà tư tưởng cấp tiến.
Không chỉ thế, Helmut Newton và Saint Laurent còn lưu danh sử sách khi là một trong những thương hiệu thời điểm đó tiên phong đưa những hình ảnh nhạy cảm vòa thời trang. Sử dụng tone trắng đen đặc trưng của Saint Laurent – hình ảnh người phụ nữ khỏa thân được Helmut Newton khai thác không quá sỗ sàng, không quá phô. Vẫn đảm bảo được nét đẹp cơ thể mà tạo hóa trao cho người phụ nữ và cũng đảm bảo được nét tinh khôi trong 1 trang phục nam đã được tùy chỉnh.
Thông điệp này – không chỉ đơn thuần nằm ở phương diện thời trang, hình ảnh mà còn xuất hiện ở màn ảnh lớn. “Belle de Jour” (Người đẹp ban ngày)– 1 tuyệt tác điện ảnh cùng muse của Saint Laurent Catherine Deneuve cũng mang tới những thông điệp xuyên thời gian cùng với phong cách không bao giờ bị lỗi mốt.
(Belle de Jour - một kiệt tác điện ảnh, thông điệp đột phá và thời trang của Yves Saint Laurent)
Hãy đồng hành cùng S&S Group để hiểu thêm di sản của Saint Laurent!
----------
Saint Laurent Vietnam
Continental Saigon Hotel - 134 Đồng Khởi, Bến Nghé, Quận 1, TP.HCM
Hotline: 02838838839
Giờ mở cửa: 10:00 - 21:00 từ thứ Hai đến Chủ Nhật
